Puŝkin 222-jara

 

Hodiaŭ estas naskiĝtago de la ĉefa figuro en la rusa kulturo – Aleksandr Puŝkin. Ĉi tiu datreveno estas ne ronda, tamen ja siaspece rimarkinda: 222 jaroj. Do okaze de ĝi mi proponas al via atento ekranajn versiojn de la verkoj de Puŝkin, kiuj ĝis nun aperis en projekto Aŭdvide.

Unuavice tio estas animaciaj versioj de versaj fabeloj, kiujn en Rusio ĉiuj konas ekde infaneco kaj kiuj ne perdas sian ĉarmon ankaŭ por leganto adolta:

La fabelo pri fiŝo kaj pri fiŝisto
Fabelo pri morta princio kaj sep herooj
Fabelo pri caro Saltano

Kaj due, tio estas televida filmo laŭ du dramverkoj – «Avara kavaliro» kaj «Mocart kaj Saljeri». Elstaraj aktoroj de la rusiaj teatro kaj kino prezentas historiojn, egalajn tiujn de Ŝekspiro.

P. S. Ankaŭ endas informi (se vi ankoraŭ ne scias tion) ke la ĉefa verko de Puŝkin kaj unu el kolonoj de la klasika rusa literaturo – versa romano «Eŭgeno Onegin» – legeblas en la reto Esperante en la traduko de Nikolao Nekrasov. Ĉi tiu unu libro kapabalas rekompenci ĉiujn penojn por ekposedi la internacian lingvon...

Feliĉan jaron 2021!

 

Projekto Aŭdvide gratulas la spektantojn okaze de venonta jaro 2021 kaj bondeziras al ili ĉion pozitivan kaj, plej grave, sanon!

La finiĝanta jaro estis malfacila por ni ĉiuj. Ĝi estis tia ankaŭ por projekto Aŭdvide, kies disvolviĝo ĉi-jare estis malplej rapida dum ĝia historio. Tamen, espereble, ni sukcesos venki la negativajn tendencojn. Nuntempe la projekto trapasas ĝisdatigon, dank' al kiu, inter alie, oni ricevos plu da ebloj por spekti videojn kun subtekstoj en oportuna maniero. Ankaŭ jam en baldaŭa tempo vin atendas novaj premieroj, kiuj, espereble, donacos al vi multe da plezuro.

Alia grava evento, okazinta en la jaro 2020, estas, ke projekto Aŭdvide estiĝis parto – kerna kaj plej ampleksa – de Iniciato Stelaro, kiu celas digne realigi la primaran rolon de Esperanto kiel ilo por libera interŝanĝo de informo kaj kulturaj valoraĵoj. Ja komunan celon pli facilas atingi per penoj ankaŭ komunaj – do mi esperas, ke en kompanio de aliaj projektoj samintencaj ĝi akiros pli da atento.

Kaj nun mi invitas vin al Novjara programo, konsistanta el verkoj, kies enhavo rilatas ĉi tiun tempon:

La Nuksrompilo – la historio, kiun rakontas la senmorta baleto de Pjotr Ĉajkovskij, aperas ĉi tie en animacia formo.

Vintra fabelo – alia Novjara animacia historio kun muziko de Ĉajkovskij. Ĝiaj roluloj tradicie akompanas Novjaran feston en Rusio.

Vesperoj en la bieneto apud Dikanka – kinoversio de klasika novelo «Nokto antaŭ Kristnasko» fare de Nikolaj Gogol. Ĉarma rakonto kun amo, sorĉo, humuraĵoj kaj pitoreskaj bildoj de la ukraina kulturo.

Fabelo pri caro Saltano

Produktado: studio Sojuzmultfilm
Jaro: 1943
Aŭtorinoj de la scenaro kaj reĝisorinoj: Валентина Брумберг (Valentína Brúmberg), Zinaida Brumberg (Zinaída Brúmberg), Татьяна Басманова (Tatjána Basmánova).
Arta direktoro: К. Кузнецов (K. Kuznecóv).
Komponisto: Виктор Оранский (Víktor Oránskij). 

Informo pri la filmo ĉe Animator.ru

Versio por poŝkomputiloj 

(ŝaltu la subtekstojn en la menuo de la lulilo)

Produktado: studio Sojuzmultfilm
Jaro: 1984
Aŭtoroj de la scenaro, reĝisoroj kaj artaj direktoroj: Иван Иванов-Вано (Iván Ivanóv-Vanó), Лев Мильчин (Lev Mílĉin).
Komponisto: Михаил Меерович (Miĥaíl Mejeróviĉ). 

Informo pri la filmo ĉe Animator.ru

Pasintjare oni festis en Rusio la 220-jaran jublieon de Aleksandr Puŝkin. Ankaŭ projekto Aŭdvide aliĝis tion, prezentinte ekranan version de liaj teatraĵoj. Tamen ĉi tiu temo vere estas neelĉerpebla kaj hodiaŭ, kiam proksimiĝis nova naskiĝtagreveno de la poeto, projekto Aŭdvide prezentas brilan specimenon de tiu flanko de lia kreado, kiu samgrade interesas kiel infanojn, tiel ankaŭ adoltojn. En la projekto jam aperis animaciaj versioj de liaj fabeloj «La fabelo pri fiŝo kaj pri fiŝisto» kaj «Fabelo pri morta princino kaj sep herooj». Kaj nun spektantoj povas konatiĝi kun la plej ampleksa kaj la plej fama versa fabelo de Puŝkin kun longa titolo «Fabelo pri caro Saltano, lia filo – glora kaj fortega prodo Gvidono Saltanoviĉ, kaj pri belega caridin' Cignino».

Puŝkin prezentis en ĝi kompleksan rakonton, kunliginte multon da motivoj, konataj en folkloro. Rezulte aperis historio, en kiu ĉiu povas trovi ion interesan por si; por infanoj, ekzemple, unu el plej rimarkindaj elementoj en ĝi estas la magia sciuro, kiun nuntempe oni povas renkonti sur murpentraĵoj en porinfanaj klinikoj kaj inter skulptaĵoj en parkaj ludejoj. (Interese, ke unua leganto, aŭ, plej ĝuste, aŭskultanto de la fabelo estis neniu alia ol imperiestro Nikolao la Unua, al kiu Puŝkin voĉlegis la fabelon en 1831 antaŭ ĝia publikigo).

Do mi esperas, ke ankaŭ Esperantaj legantoj kaj spektantoj trovos en ĝi nemalmulte da plaĉaĵoj. La Esperanta traduko fare de N. M. Fedotov (jen unua parto kaj dua parto de ĝi), eble, ne estas senriproĉa, tamen ĝi ja estas sufiĉe bona kaj ebligas dividi impresojn fare de la kreitaĵo de Puŝkin kun la internacia publiko.

Kaj, kompreneble, agantoj en multaj branĉoj de arto ne povis preteratenti tian fonton de inspiro. En 1900 Nikolaj Rimskij-Korsakov prezentis samnoman operon, kiu, iom ironie, nun estas plej ofte rememorata dank' al malgranda ero sub nomo «Flugo de la burdo». Pentristo kaj desegnisto Ivan Bilibin, kreinta bildon de ĉarma kaj sorĉa folklora mondo en siaj ilustraĵoj por rusaj fabeloj, fajne ilustris ankaŭ «Fabelon pri caro Saltano» (vd. sube). Kaj en la dudeka jarcento al la fabelo turnis sin reprezentantoj de nova arto – animacio.  

Hodiaŭ projekto Aŭdvide prezentas animaciajn versiojn de «Fabelo pri caro Saltano», kreitajn kun 40-jara intertempo fare de eminentaj figuroj de la sovetia animacio – fratinoj Brumberg kaj Ivan Ivanov-Vano respektive. Ĉi tiu du filmoj certagrade markas vojon, kiun la sovetia animacio trairis dum sia ekzistado. La versio de 1943 rilatas al la frua periodo de ĝia flagŝipo – studio «Sojuzmultfilm». La teknika kvalito de animacio ĉi tie ankoraŭ ne kompareblas kun tiu, kiun la studio demonstris jam en la sekvinta jardeko (inklude menciitajn supre versiojn de aliaj fabeloj de Puŝkin), sed tion ja rekompencas vigleco kaj humuro, kun kiuj oni prezentas la historion (kaj kiuj memorigas, ke dum sia frua tempo studio «Sojuzmultfilm» abunde uzis la sperton de Walt Disney). Kaj la filmo de 1984 estas lasta en la sovetia animacio granda versio de klasika fabelo. Ĝia stilo pli trankvilas kaj majestas, vekante asociojn kun rusaj lakaj miniaturoj; tamen de atentema rigardo ne kaŝiĝos ankaŭ citaĵoj el la versio de 1943. Per ili, evidente, la kreintoj de la filmo demonstris omaĝon al siaj antaŭirantoj kaj kontinuecon de tradicioj, laŭ kiujn oni kreadis en la studio dum multaj jardekoj.

Do, ni komencu de la linioj, konataj al ĉiu en Rusio: «Ĉe fenestro tri fraŭlinoj tardvespere spinis linon»...

Interesaj faktoj

La versio de 1943 estis kreita en Samarkando, kien studio «Sojuzmultfim» estis evakuita dum la Dua mondmilito. Paralele kun la nigra-blanka versio oni kreis ankaŭ koloran laŭ teknologio de aldona koloro, kiam oni preparas tri filmbendojn por ruĝa, blua kaj flava lumfiltriloj. En la interreto troveblas informo, ke nuntempe oni laboras pri restarigo de la kolora versio; antaŭe oni jam restarigis kelk kolorajn versiojn de sovetiaj animaciaĵoj de la 1930-aj kaj la 1940-aj jaroj, faritajn laŭ ĉi tiu teknologio. Unu el ili, «Vintra fabelo» de 1945, estas prezentita en projekto Aŭdvide.

La version de 1943 partoprenis grandaj rusiaj aktorinoj de la 20-a jarcento. Caridin-Cigninon voĉludis Marija Babanova, kiu poste partoprenis ankaŭ du aliajn animaciajn versiojn de fabeloj de Puŝkin, prezentitajn en projekto Aŭdvide: en «Fabelo pri la fiŝo kaj pri fiŝisto» ŝi voĉludis la fiŝon, kaj en «Fabelo pri la morta princino kaj sep herooj» – la carinon. Kaj la svatistinon voĉludis Faina Ranevskaja (tio estis unua el ŝiaj du voĉludoj en animacio; la dua estis en la popularega animacia versio de libroj pri Karlsson fare de Astrid Lindgren).

Ambaŭ versioj citas la historiajn filmojn de Sergej Eisenstein. En la versio de 1943 sceno kun caro Saltano sur roko, antaŭ kiu marŝas trupoj, aludas similan bildon en «Aleksandro la Neva» kaj en la versio de 1984 la sceno de procesio kun kandeloj respegulas tian en la dua parto de «Ivan la Terura».

En komencaj scenoj de ambaŭ versioj sonas rusa popolkanto Ах ты, зимушка-зима (Ah, vi, vintro). Jen registraĵo de ĝi fare de fama kantisto Sergej Lemeŝev.

Alia popolkanto, Во саду ли в огороде (En ĝardeno fruktlegoma) estas menciita en originalo kiel kanto, kiun kantas la sciuro. Interese, ke hodiaŭ oni konas ĝin unuavice laŭ la animacia versio de 1984. Se oni tajpos «En ĝardeno fruktlegoma kanto» en Jutubo, unu el plej popularaj sugestoj estos: «En ĝardeno fruktlegoma kanto de sciuro». Jen ĝia plenumo en folklora stilo fare de lernantino de muzika lernejo en Moskva provinco.

Esprimo «Monstra besto-nekonato» el la fabelo eniris ĉiutagan parolon en senco «io nekomprenebla, nepriskribebla; tio, kion oni ne povus atendi».

Pentristo kaj desegnisto Ivan Bilibin (1876 – 1942), fama pro la serio da ilustraĵoj al rusaj fabeloj, farita komence de la 20-a jarcento, kreis ilustraĵojn ankaŭ por «Fabelo pri caro Saltano», spekteblajn ĉi tie./Vikimedia Komunaĵo

Bildo «Caridin' Cignino» (1900) fare de Miĥail Vrubel, prezentas la rolulinon el la fabelo de Puŝkin, kies modelo estis kantistino Nadeĵda Zabela-Vrubel, edzino de la aŭtoro./Vikimedia Komunaĵo

Vesperoj en la bieneto apud Dikanka

Versio por poŝkomputiloj 

(ŝaltu la subtekstojn en la menuo de la lulilo)

Produktado: studio “Gorkij”
Jaro: 1961
Aŭtoro de la scenaro kaj reĝisoro: Александр Роу (Aleksándr Róu)
Kameraisto: Дмитрий Суренский (Dmítrij Súrenskij)
Komponisto: Аркадий Филиппенко (Arkádij Filippénko)
Geaktoroj:
Александр Хвыля (Aleksándr Ĥvýlja) – kozako Ĉub
Людмила Мызникова (Ludmíla Mýznikova) – Oksana, filino de Ĉub
Юрий Тавров (Júrij Távrov) – forĝisto Vakula
Людмила Хитяева (Ludmíla Ĥitjájeva) – Soloĥa
Сергей Мартинсон (Sergéj Martinsón) – diakono Osip Nikiforoviĉ
Анатолий Кубацкий (Anatólij Kubáckij) – baptano Panas
Вера Алтайская (Véra Altájskaja) – edzino de Panas
Дмитрий Капка (Dmítrij Kápka) – teksisto Ŝapuvalenko
Николай Яковченко (Nikoláj Jakovĉénko) – Dikventra Pacuk
М. Сидорчук (M. Sidorĉúk) – Odarka, amikino de Oksana
Александр Радунский (Aleksándr Radúnskij) – vilaĝestro
Георгий Милляр (Geórgij Milljár) – diablo
Алексей Смирнов (Alekséj Smirnóv) – la ambasadoro de la zaporoganoj
Зоя Василькова (Zója Vasilkóva) – imperiestrino Katerino la Dua
Юрий Чекулаев (Júrij Ĉekulájev) – princo Potjomkin
Андрей Демьяненко (Andréj Demjánenko) – Sverbiguz
k.a.

Imdb.com

Projekto Aŭdvide gratulas siajn spektantojn okaze de venonta jaro 2020 kaj, daŭrigante festadon de la 210-jara jubileo de Nikolaj Gogol, prezentas donacon – filmon, kreitan laŭ novelo “Nokto antaŭ Kristnasko” fare de Aleksandr Rou, ĉefa majstro de kinofabeloj en la sovetia kino.

Brava forĝisto Vakula jam delonge estas enamiĝinta. Sed la objekto de liaj sentoj, Oksana, unua belulino de la vilaĝo, ne hastas respondi ilin kaj ŝerce proponas al li obteni, kiel pruvon de lia amo, la ŝuojn, kiujn surhavas la carino mem. Kion do oni kapablus fari ĉi tie? Tamen, la historio havas lokon en Kristnaska nokto, kaj en tia tempo ja mirakloj povas okazi...

Afiŝo de filmo "Vesperoj en la bieneto apud Dikanka".

Interesaj faktoj

“Vesperoj en la bieneto apud Dikanka” estas nomo de la ciklo de noveloj fare de Gogol, aperinta en 1831-1832. Ĝi estas unua lia granda verko publikigita, kiu tuj alportis al li famon. Sekvante tradiciojn de romantismo, ĝi kombinas pitoreskajn priskribojn de vivo kaj moroj en Ukrainio kun elementoj fantastaj kaj eĉ hororaj. Vikipedio listas 18 ekranajn versiojn de la verkoj el la ciklo, kiuj aperis en jaroj 1912 – 2019. Krome, ekzistas ankaŭ du operoj laŭ novelo “Nokto antaŭ Kristnasko” – tiu fare de Nikolaj Rimskij-Korsakov kaj tiu fare de Pjotr Ĉajkovskij; la lasta havas ankaŭ kinoversion, kiu aperis en 1944.

Kompleta nomo de la filmo de Aleksandr Rou estas “Vesperoj en la bieneto apud Dikanka. Nokto antaŭ Kristnasko”. Tia duparta titolo ebligas pensi, ke oni planis ankaŭ kinoversiojn de aliaj noveloj el la ciklo.

Dikanka, laŭ kiu estas nomita la ciklo, kaj kie okazas la eventoj de novelo “Nokto antaŭ Kristnasko”, estas reala vilaĝo (nuntempe urbeto) en Poltava provinco de Ukrainio. Kompreneble, en Dikanka staras monumento de Nikolaj Gogol, kiu mondfamigis ĉi tiun lokon. Interese, ke la dekoraciojn de Dikanka por la filmo oni konstruis tre fore de ĝia originala loko – sur Kola duoninsulo.

La monumento de Nikolaj Gogol en Dikanka.

La rolon de diablo ludas fama aktoro Georgij Milljar, kiu partoprenis 16 filmojn de Aleksandr Rou, ludinte en ili 30 rolojn, plejparte tiujn de negativaj roluloj el la rusa folkloro. Vi povas detale legi pri li en Esperanto.

Diakono (kiun lidas brila aktoro Sergej Martinson) laŭ la scenaro parolas bombastan lingvaĵon, plenan de esprimoj el predikoj kaj diservoj. Kaŝiĝante en la sakon, li diras: “Mi enĵetas min en la eksteran mallumon”, kombinante frazojn el la Evangelioj laŭ Luko (12:5) kaj laŭ Mateo (8:12 k.a.)

La novelo respegulas realan historian fakton: delegacion de Zaporoga Armeo al imeriestrino Katerino la Dua, kiu okazis en 1775. 

Grigorij Potjomkin estis fama ŝtatisto, militestro kaj favorato de Katerino la Dua, kaj havis titolon de “serenega princo” (tamen, li ricevis ĝin nur en 1776, dum en la novelo la imperiestrino nomas lin laŭ ĉi titolo – tio estas malĝustaĵo de la aŭtoro). En la tempo, kiam okazas la eventoj de la novelo (komenco de 1775) li estis en zenito de sia kariero kaj estis konsiderata la plej influa persono en la lando, kion ankaŭ respegulas la respondo de unu el la zaporogoj al Vakula: “Kia caro! Tio estas Potjomkin mem!” 

Interese, ke en la novelo inter la sekvantantoj de Katerino ĉeestas ankaŭ la kolego de Gogol laŭ plumo – fama dramverkisto Denis Fonvizin, al kiu la imperiestrino eĉ proponas priskribi ŝian renkontiĝon kun Vakula.

Kozako Sverbiguz estas priskribita en la novelo kiel persono alkreska kaj korpulenta, en la filmo li, tamen, estas malgranda kaj magra.

“Stelaj militoj” en koncerto

Ĉi-semajne en diversaj landoj okazas premiero de “Leviĝo de Skywalker” – la naŭa epizodo de “Stelaj militoj” kaj lasta (ĉu?) en la sagao pri Skywalker-oj. Siatempe mi jam faris publikaĵojn en projekto Aŭdvide, dediĉitajn al premieroj de la sepa kaj la oka epizodoj.

Ekde la tempo de la antaŭa publikaĵo la situacio ĉirkaŭ la fama kinoepopeo rimarkeble ŝanĝiĝis, kaj hodiaŭ jam eblas konstati, ke, bedaŭrinde, ĝi finiĝas ne tiel, kiel povus atendi ĝiaj ŝatantoj. Kial tio okazis? Nu, tio estas temo por aparta pridiskuto, kaj ĉi tie mi nur notos, ke “Stelaj militoj” estas aŭtora kreitaĵo de George Lucas, sendependa filmofaranto el la generacio de Nova Holivudo de la 1970-aj jaroj. Tamen esiĝinte parto de la grandega korporacia mekanismo, kies primara tasko estas generi profiton, ĝi neeviteble spertis tordiĝon. Ĉu ĉi tiu tordiĝo montriĝos fatala aŭ oni sukcesos ripari ĝiajn konsekvencojn, nur la estonto kapablos montri (sukceso de serio “La mandalorano” inspiras, tamen, certagradan esperon).

Sed en ĉiuj kazoj “Stelaj militoj” havos apogon fare de sia fidela zelotaro, kiu nuntempe jam montriĝas kapabla eĉ rivali grandajn studiojn. Oni, ekzemple, refaris la scenon de duelo inter Obi-Wan kaj Darth Vader en la kvara epizodo kaj produktis filmon pri la lasta, kiu enhavas en daŭro de dekdu minutoj pli da aŭtentika etoso, ol ajna el la filmoj fare de Disney. Kaj, certe, oni ĉiam kapablos abunde liveri tion, kiu estas la ĉefa varmarko de “Stelaj militoj” kaj pri malsufiĉo de kio en la lastaj filmoj oni ofte plendis – lumglavajn batalojn.

Agrable estas noti, ke rusiaj zelotoj troviĝas ĉi tie en avangarda pozicio. Nialande funkcias lernejo de lumglava skermado, kie oni instruas teknikon de impresvidaj dueloj (parenteze, lumglavoj por tiuj ankaŭ estas produktitaj en Rusio).

Kaj projekto Aŭdvide prezentas registraĵon de evento, kiu okazis en Moskva Internacia Domo de Muziko enkadre de festivalo de kinaj sonotrakoj kaj en kiu oni prezentis unu el la kulminaj momentoj de la sagao – la duelon inter Anakin kaj Obi-Wan en la tria epizodo. Unu el la plej popularaj komentoj sub la video tekstas, ke kiam unu el la roluloj perdis sian lumglavon, oni atendis, ke li altiros ĝin al si per la Forto kaj nur post kelk sekundoj komprenis, kial tio ne okazas...